Tytulowa matka to Pelagia Wlasowa - prosta, skromna i religijna kobieta z rosyjskiej prowincji, cale zycie podporzadkowana tyranii meza-alkoholika. Po jego smierci Pelagia intensywnie wspiera dzialalnosc socjaldemokratyczna swojego syna Pawla. Akceptuje zebrania towarzyszy w swoim domu oraz plomienne wystapienia syna na manifestacjach antycarskich. Gdy Pawel zostaje aresztowany, matka przejmuje czesc jego obowiazków i sama staje sie dzialaczka rewolucyjna. Pierwszy w dziejach literatury w pelni socrealistyczny utwór. Ksiazka zostala trzykrotnie zekranizowana, glównie w formie radzieckich filmów propagandowych. -